Afyonkarahisar, (halk arasındaki adıyla Afyon) Batı Anadolu ile İç Anadolu Bölgelerini birleştiren yüksek alanın güney parçasını oluşturan bir ildir.
Türkiye’nin “Termal Başkenti”, aynı zamanda da mermercilik ve gıda sektöründe yurtdışında isim yapmış marka şehirlerinden biridir.Eski adı Afyon olan şehir, 2005’te Afyonkarahisar adını almıştır.
Afyonkarahisar’ın tarihteki adı Karahisâr-ı Sâhib’dir.Karahisar adı, şehrin ortasında yükselen koyu renkli volkanik kayaların renginden ve üstünde bulunan hisardan gelmektedir. Sâhib adı ise Anadolu Selçukluları’nın son devirlerinde yaşayan ve Moğol istilası sırasında buraya gelen Sahip Ata Fahrettin Ali’nin unvanından gelir.
Bugün kullanılan Afyon adı, bölgede eskiden beri çok büyük bir alanda üretilen haşhaş ekimine dayanmaktadır.
Afyonkarahisar’ın tarihi M.Ö. 3000 yılına kadar uzanmaktadır. M.Ö. 2000’in ilk dönemlerinde Hattiler‘in egemenliğindeki kent, M.Ö. 2000
yılının ortalarında Hititler’in hâkimiyetine geçmiştir. Hitit devleti yıkılınca, M.Ö. 1000 yıllarında bu kez Frigler’in egemenliği altına girmiştir. Frigler döneminde kalenin içine “Akronium” adı verilmiş, bu isim daha sonra şehir için de kullanılmaya başlanmıştır. M.Ö. 6. yüzyılın sonlarına doğru kenti Persler ele geçirmiştir. Ancak Pers egemenliği de, M.Ö. 333 yılında Makedon Kralı III. Aleksandros’la yapılan İssos Savaşı’nda alınan yenilgiyle bitmiştir. M.Ö. 30 yıllarından itibaren yerleşimin de içinde olduğu bölge, bu kez Roma İmparatorluğu’nun hâkimiyetine geçmiştir.
Afyonkarahisar’da Gezilecek Yerler
Sayısız medeniyete ev sahipliği yapmış olan Afyon’da, termal merkezleri ve kaplıca tesislerinin yanı sıra, çok sayıda tarihi yapı, müzeler ve görülmeye değer doğal güzellikler bulunmaktadır.
Afyon Kalesi
Şehrin tam kalbinde yer alan kale, 225 metre yüksekliğindedir. Tarihi M.Ö. 1350 yıllarına kadar uzanan ve Volkanik bir dağın tepesine kurulmuş olan Afyon Kalesi’nin zirvesinde, Tanrıça Kybele’ye adanmış birçok tapınma yeri ile 4 adet büyük sarnıç (su çukurları) bulunmaktadır. Selçuklu Sultanı Alaaddin Keykubad zamanında, kale komutanı Ulumar Bedrettin Gevhertaş tarafından onarılmış olan Kale’ye, küçük bir mescid ve saray yaptırılmıştır. Afyon Kalesi, ziyaretçilerine, eşsiz bir şehir manzarası sunmaktadır.
Ulu Cami
Afyon’un Camiikebir Caddesi’nde yer alan Ulu Cami, Selçuklu Veziri Sahip Ata Fahrettin Ali’nin oğlu, Afyon Sancak Beyi Nusrediddün Hasan tarafından 1273 yılında yaptırılmıştır. Minberi, Emirhaç Bey, süslemeleri ise Nakkaş Mahmut Oğlu Hacı Murat tarafından yapılan Cami’nin, doğu, kuzey ve batı yönlerinde üç kapısı vardır. Minaresi tuğladan yapılmış olan Cami 40 ahşap sütun ve başlık üzerine oturtulmuş, düz toprak damlıdır. Bu özelliği nedeniyle, halk arasında “40 Direkli Cami” olarak da bilinir. 1341’de onarılmıştır.
Sultan Divani Mevlevihanesi
Anadolu’da kurulan ilk Mevlevihanelerden biri olması nedeniyle, önemli bir tarihi mirastır. Kuruluşu 13. yüzyıla kadar dayanır. Konya’dan sonra en önemli mevlevihane olan mekan, 16. yüzyılda Hz. Mevlana’nın yedinci kuşak torunlarından Sultan Divani zamanında mevlevilik açısından çok önemli bir merkez olmuştur.
İscehisar Peri Bacaları
İscehisar İlçesi Seydiler Kasabası’nın içinde ve çevresindeki vadilerde irili ufaklı çok sayıda peri bacası bulunmaktadır. Afyonkarahisar-Ankara karayolunun kenarında olduğu için kolayca ulaşmak mümkündür. Ayrıca Karakaya köyü sınırları içinde yer alan Ağın Dağı’nın eteklerindeki kaya yerleşimlerinin önünde ve Çatağıl köyü yakınlarındaki Ornaş kayalıkları civarında da çok sayıda peri bacısı bulunmaktadır.
Büyük Taarruz Şehitliği ve Başkomutan Mustafa Kemal Anıtı
26 Ağustos 1922 sabahı Afyon Kocatepe’de başlayıp 9 Eylül 1922 günü İzmir’de sona eren, Büyük Taarruz’da şehit düşen subay ve Mehmetçikler’in hatıralarını yaşatmak amacıyla İzmir-Afyon-Antalya karayolu kavşağındaki tepe üzerinde yaptırılmıştır. Şadırvan, namazgâh, otopark ve mezarlık bölümlerinden oluşan şehitlikte, 100 subay ve 400 erin adı yazılıdır. Şehitlikteki en görkemli eser, Heykeltıraş Prof. Tankut Öktem tarafından yapılan ve Atatürk’ü Kocatepe’de gösteren heykeldir. Burada ayrıca heykeltıraş Metin Yurdanur’un iki rölyefi bulunmaktadır.
Frig Vadisi
İlk kez MÖ 750’den sonra ortaya çıkan Frigler, Anadolu’ya gelen Balkan kökenli boylardan biridir. Anadolu dışından gelmelerine rağmen kısa zamanda yerel kültürlerle kaynaşarak Anadolu mozaiğinin bir parçası olmuşlardır. Bugün binlerce yıl öncesinin izlerini taşıyan Frig Vadisi, merkeze bağlı Sülün Köyü sınırları içindedir ve Friglerden kalma Prymnessus Antik Kenti’ni içinde barındırmaktadır. Halen ülkemizin en önemli trekking rotalarından biri olan Frig Vadisi yürüyüş yolunun bir bölümü de Afyon’dan geçmektedir.
Afyon Arkeoloji Müzesi
Kuruluş çalışmaları 1998 yılına tarihlenen “Afyon Arkeoloji Müzesi”, Türkiye arkeolojisinin ilk kazı bölgelerinden Sandıklı Kusura höyük kazısı ve buluntuları ile, 1935 yılında dünyaya adını ilk duyuran müze olmuş; zaman içinde toplanan eserlerin çokluğu, büyük boyutlarda oluşu ve tek tek ya da grup eser bulundurması gibi özellikleriyle önemini daha da artırmıştır. 1964 yılında Afyon’a giden arkeolog Hasan Tahsin Uçankuş, şehirde çağdaş ve bilimsel arkeoloji ve müzeloji çalışmalarını başlatmıştır. 1971’de de bugünkü müze, Bölge Müzesi- Frigya Müzesi konumunda açılmıştır.
Afyon Arkeoloji Müzesi, il düzeyinde kalmış olmasına rağmen, eski Tunç çağından günümüze kadar geçen 5000 yıllık süre içinde kesintisiz kültür ve inanç gelişimini sunabildiği için, uluslararası ilgi görmektedir. 9 sergi salonundan oluşan tek katlı müzede, Afyon ve çevresinden bulunmuş olan arkeolojik eserler, kronolojik bir sıra esas alınarak sergilenmektedir. Bu salonlarda Eski Tunç, Hitit, Frig, Lidya, Roma ve Bizans dönemlerine ait oldukça zengin bir koleksiyonlar yer almaktadır.
Afyonkarahisar Arkeoloji Müzesi Pazartesi dışında haftanın altı günü, saat 8.30-12.00 ve 13.00-17.30 arasında ziyarete açıktır.
Afyon Kaplıcaları
Ülkemizin en önemli kaplıca merkezlerinden biri olan Afyon’da sıcaklıkları, içindeki mineralleri ve şifa verdiği hastalıklar bakımından farklılıklar gösteren çok sayıda kaplıca bulunmaktadır. Yüksek dereceli sularıyla ünlü Afyon kaplıcaları, merkeze yakın olmaları ve kaplıcaların yakınında çok sayıda kaliteli tesis olması nedeniyle tercih edilmektedir. Afyondaki kaplıcalar şöyle sıralanır: * Hüdai Çamur Banyoları (Sandıklı): Antalya yolunun 65. km’sindeki tesisler, yararlı mineral ve gazlarla dolu suların üzerine inşa edilmiştir.
Hüdai ılıcasını ünü çamur banyosundan gelmektedir. Az kumlu, kızıl renkli killi topraklar, yaklaşık 70 derecelik sıcak suyla birleştiğinde ortaya son derece şifalı bir çamur çıkar. Romatizma, nevralji, nevrit, polinevrit, kırık-çıkık tedavileri, çoçuk felci ve kadın hastalıklarına iyi gelmektedir. * Gazlıgöl: Tarihi Frigyalılar’a kadar uzanan bu şifalı su, efsanelere konu olmuştur. İl merkezine 25 km uzaklıktadır. Adından da anlaşılacağı gibi, içeriğinde yararlı mineral ve gazlar bulunur. Cilt, safra kesesi, idrar yolları, kadın hastalıklarına, ayrıca, böbrek taşı, romatizma, kireçlenme, mide spazmları ve solunum yolları hastalıklarına iyi gelmektedir. * Ömer Ilıcası: Afyon’a 15 km uzaklıkta, Afyon-Kütahya karayolunun üzerindedir. Romatizmal hastalıklara, deri, kalp ve kan dolaşımı, sindirim, eklem ve kireçlenme, karaciğer, safrakesesi, beslenme bozukluğu, sinirsel hastalıklar ve kısırlığa iyi gelmektedir. Suyun sıcaklığı 45 derece civarındadır. * Gecek: Gecek şifalı suları, merkeze 15 km uzaklıktadır. Suyun sıcaklığı 42 derecedir. Banyo tedavisiyle romatizmalıların ve ortopedik ameliyat geçirenlerin fizik tedavisinde çok etkilidir. Burada ayrıca obezite ve diyabet gibi rahatsızlıklar için içme kürü uygulanmaktadır. * Heybeli Ilıcaları: Bolvadin ilçesine bağlı olan ılıcalar, merkezine 30 km uzaklıktadır. Bizans döneminden kalma tesis, “Kızıl Kilise” olarak da bilinir. Suyun sıcaklığı yaklaşık 50 derecedir. Deri ve cilt hastalıklarının tedavisinde etkilidir.
Afyonkarahisar’da Alışveriş
Yiyeceklerin yanında Afyon’un bir başka zenginliği de mermerdir. Dünyaca ünlü mermer yataklarına sahip şehirdeki dükkânlardan, mermerden yapılmış büro malzemeleri, satranç takımları, abajur, aplik, saksı, vazo, şekerlik, fincan, likör takımları ve çerçeve gibi hediyelik eşyalar alabilirsiniz.
Afyonkarahisar Mutfağı
Oldukça zengin bir yemek kültürüne sahip olan Afyonkarahisar mutfağında, yöresel yemekler ön plandadır. Özellikle hamur işleri, haşhaşlı ve ete dayalı yiyeceklerle dikkati çeken Afyon Mutfağı kaymak, lokum ve sucuk gibi kendi üretimine dayanan birçok çeşitliliği de içinde barındırır.
Yörede sadece patlıcandan yapılan 22 çeşit yemek tespit edilmiştir. Çullama köfte, ilibada dolması, Göce köftesi, keşkek, Arabaşı, ağzıaçık, bükme, haşhaşlı börek, nuska hamuraşı, sakala çarpan, peksimet, ak pide, haşhaşlı pide, Özbek pilavı, patlıcan böreği, yanı yarma, nohutlu patlıcan, kavurmalı patlıcan kebabı ve paçık, bu zengin mutfağın en bilinen örnekleridir.
