Türkiye’nin 75. ili olan Ardahan, 27 Mayıs 1992 yılında çıkarılan yasa ile Kars ilinden ayrılmıştır.Doğu Anadolu Bölgesi’nde 1.829 metre yükseklikte yer alan şehrin dört tarafı dağlarla çevrilidir. 99.265 kişilik nüfus; kendine özgü coğrafi yapılara ve iklim şartlarına sahip 5 ilçede ve şehir merkezinde yaşamaktadır.
Dağlar, platolar, vadiler, ovalar, yüksekliği 3.000 metreyi geçen doruklar ve gölleri ile oldukça zengin bir coğrafi yapıya sahip olan şehirde; yüksek rakımın da etkisiyle kış mevsimi uzun ve sert geçer. Şehrin ortasından geçen Kula Nehri ve Çıldır ilçesindeki ünlü Çıldır Gölü kış aylarında donar. Dev bir buz pateni sahasını andıran Çıldır Gölü’nde atlı kızaklarla dolaşmak, şehri kış aylarında ziyaret edenler için sıra dışı bir deneyim sağlar.
Gezilecek Yerler
Ardahan Kalesi
Ardahan Kalesi Osmanlı padişahı Kanuni Sultan Süleyman’ın emri ile 16. yüzyıl ortalarında inşa edilmiştir. Kalenin çevresinde yapılan araştırmalar bölgede M.Ö. 3500-2000 yıllarına ait yerleşimler olduğunu kanıtlar. Şehir merkezinde Kula Nehri’nin sol kıyısında bulunan kalenin mimarisi dikdörtgen planlı, kuleleri ise çokgen planlıdır. Bazalt taşlı sur duvarlar 745 metre uzunluğundadır.
Şeytan Kalesi
Çıldır ilçesinin Yıldırımtepe Köyü’ne bir buçuk kilometre uzaklıktaki Karaçay Vadisi’nde bulunur. Son derece sarp bir yarımada üzerine inşa edilen kalenin Ortaçağ’da Urartular tarafından yapıldığı tahmin ediliyor.
Taşköprü Kitabeleri
Çıldır ilçesinin Taşköprü Köyü’nde dev bir kayanın üzerine kazınmış kitabeler, Ardahan’ın en eski yazılı belgesi olarak bilinmektedir.
Hamşioğlu Rasim Bey Konağı
Şehir merkezinde bulunan Hamşioğlu Rasim Bey Konağı’nın girişinde, kapı üzerine sonradan eklendiği düşünülen, 1911 tarihli Osmanlıca bir kitabe bulunmaktadır.Tek katlı ve dikdörtgen planlı yapı Batlık mimarisinin klasik bir örneğidir. İç içe açılan oda ve salonlardan oluşmaktadır. Kurtuluş Savaşı yıllarında resmi karargah binası ve kongre binası olarak kullanılan konak, Cumhuriyet’in ilk yıllarında da resmi hükümet binası olarak kullanılmıştır.
Çıldır Gölü ve Akçakale Ada Şehri Kalıntıları
Van Gölü’nden sonra, Doğu Anadolu’nun en büyük gölü olan Çıldır Gölü, şehir merkezine 45 kilometre uzaklıktadır. Akbaba Dağları ve Kısır Dağları arasında kalan tektonik bir çöküntü ile oluşmuştur. Sonbahar mevsimi biterken göl donar ve yüzeyinde 1 metrelik bir buz kütlesi oluşur. Bu dönemde gölün üzerinde atlı kızaklarla gezintiler yapılır ve kızak yarışmaları düzenlenir. Çıldır Gölü’nün içinde bulunan Akçakale Adası’nda ise Neolitik döneme ait pek çok mimari yapının kalıntıları bulunur. Birinci derecede doğal sit alanı olan adanın doğal güzellikleri de görülmeye değer.
Övündü ve Ortakent (Büyük Nakala) Mağaraları
Çıldır ilçesinin Övündü Köyü’nün güneyinde bulunan Övündü Mağaraları’nda, kalker kaya kütlesi oyularak oluşmuş iki grup mağara yerleşimi bulunmaktadır. Hanak ilçesinin doğusundaki Ortakent’te ise Kura Nehri kenarındaki kayalıklarda Yontma Taş Çağı’na ait çok sayıda mağara yerleşimi ve büyük bir kilise vardır.
Kalitesi ve tadı ile ün salmış Ardahan kaşar peyniri ve Kafkas arı balı, adına festivallerin düzenlendiği çok özel tatlardır. Türlü peynirler ve ballar şehir merkezindeki dükkan ve marketlerden alınabilir. Halk arasında özel bir yeri olan kaz eti ise, kazlar kar yağdıktan sonra kesildiği için, yalnızca kış aylarında bulunabilmektedir. Ardahan’da el sanatları oldukça gelişmiş, gümüş işçiliği ve halı/kilim dokuma bunların başında gelmektedir. 1996 yılında Japonya’da yapılan bir yarışmada el emeği kategorisinde dünya birincisi olan geleneksel kıyafetli Damal bebekleride yöreye ait güzel bir hatıra olabilir.
Ardahan’ın iklim özellikleri ve coğrafi konumu tarım ve hayvancılığı etkilediği kadar yemek kültürünü de etkilemiştir. Uçsuz bucaksız çayırlarda ve yaylalarda yapılan hayvancılık sayesinde et ve süt ürünleri son derece lezzetlidir. Yemeklerde de haliyle et, hayvansal ürünler ve tahıl ağırlıktadır.
Kaz eti, kesme aşı, tereyağında alabalık, tandır kebap, dolma kebap, kaçguç, etli hangel, kayıtma, kete ve katmer yöresel tatlardan yalnızca birkaçıdır.
