Yaklaşık 7000 yıllık köklü bir tarihe sahip olan Çorum, Medeniyetler Beşiği Anadolu’nun bilinen en eski başkentidir. Binlerce yıl Anadolu’nun en eski ve güçlü uygarlıklarına ev sahipliği yapmıştır. Hatti ve Hitit uygarlıklarını da içine alan pek çok çağda önemli bir yerleşim yeri olan Çorum ve dünya tarihini dahi etkileyen bulguların ortaya çıktığı Alaca Höyük, Çorum’un başlıca ören yerleridir. Dünyanın ilk yazılı anlaşması olan Kadeş’in kil tabletten bir kopyası, Hattuşa kazılarında bulunmuştur.
Çeşitli kaynaklarda bir açık hava müzesi olarak betimlenen Çorum, tarihi mirasının yanı sıra doğal güzellikleriyle de öne çıkar. Bitki ve hayvan türleri bakımından oldukça zengin olan bölgenin yaylaları, ovaları, mesire alanları ve tabiat parkları da görülmeye değer.
Karadeniz’i İç Anadolu’ya bağlayan eşsiz konumu sayesinde tarih boyunca büyük uygarlıkların merkezi olan Çorum, çeşitli alanlarda yaptığı atılımlarla günümüzde de Türkiye’nin ticaret ve sanayi merkezi olmaya aday. Yem, gıda, toprak, kağıt, oto radyatörü, makina, seramik, çelik döküm gibi pek çok alanda hızla gelişen bir il olan Çorum; leblebi, pirinç, yumurta gibi gıdaların yanı sıra kiremit ve tuğla üretiminde de ülke çapında söz sahibidir.
Çorum’da Gezilecek Yerler
Antik Çağ’dan günümüze kadar çeşitli uygarlıkların yerleşim yeri olan Çorum’un geçmişi M.Ö. 4000-3000 yıllarına dek uzanır. Sınırları içinde bir çok önemli uygarlık kalıntısı vardır. Dünya çapında ünlü ören yerlerinin yanı sıra yaylaları da görülmeye değerdir.
Görülmesi gereken diğer yerler: Çorum Müzesi, Alaca Höyük Müzesi, Boğazköy Müzesi, Hitit Yolu, Şapinuva, Çorum Kalesi, İskilip Kalesi, Çorum Saat Kulesi, Yazılıkaya Tapınağı, Ulu Camii, İskilip Kaya Mezarı, Kargı Yaylası, Abdullah Yaylası, İskilip Yaylası, Bayat Yaylası, Osmancık Yaylası, Çatak Tabiat Parkı.
Alacahöyük
Çorum’un 45 kilometre güneyinde, Alaca ilçesinin kuzeybatısında bulunan Alacahöyük, ilk kez 1835 yılında bilim dünyasına tanıtılmıştır. 1907-1935 yılları arasında kazı çalışması yapılamamasına rağmen, ünü arkeoloji dünyasında hızla yayılmıştır. İlk milli kazılar ise, Mustafa Kemal Atatürk’ün emri ile 1935 yılında başlamıştır. Alacahöyük’te yapılan araştırmalar sonucunda Kalkolitik, Eski Tunç, Hitit ve Frig dönemlerini kapsayan dört kültür katı açığa çıkmıştır. Eski Tunç Çağı’na ait 13 kral mezarı, sfenksli kapı mabet-saray binası ilk yıllardaki kazılarda ortaya çıkan önemli kalıntılardan bazılarıdır. Ankara Üniversitesi, Eti Bisküvileri, Hitit Gıda ve Hitit Seramik gibi birçok kuruluşun simgesi haline gelen ünlü Hitit Güneş Kursu da Alacahöyük kazılarında bulunmuştur.
Hattuşaş
Çorum’a 84 kilometre uzaklıkta bulunan Boğazkale ilçesindeki Hattuşaş (Boğazköy) Anadolu’nun bilinen ilk başkentidir. 1986yılında UNESCO tarafından Dünya Kültür Mirası listesine alınmıştır. Bölgede yapılan kazılarda Hatti, Asur, Hitit, Frig, Galat, Roma ve Hattuşaş, yukarı şehir ve aşağı şehir olarak iki bölüme ayrılır: Yukarı şehirde tapınaklar ve diğer kutsal alanlar, aşağı şehirde ise Büyük Tapınak ve halka ait yaşam alanları bulunur.
İncesu Kanyonu
İncesu Kanyonu Çorum’un Ortaköy ilçesindeki İncesu Köyü’nde bulunur. 12 kilometre uzunluğundaki kanyondur. Halk arasında “uzun geçit” olarak bilinir Çorum’un tarihi ve doğal değerlerinin bir arada görülebildiği bu alanda M.Ö. 2000 yılına ait duvar kalıntıları, su sarnıçları ve ahşap hatıl oyukları yer alır. Bölgedeki önemli kalıntılardan biri de sol elinde aslan yavrusu tutan tanrıça kabartması Kybele’dir. İncesu Kanyonu çok çeşitli bitki ve hayvan türlerinin de yuvasıdır. Şahin, akbaba, balıkçıl, tatlı su yengeci, sazan, kefal ve su samuru kanyonda yaşayan canlılardan bazılarıdır.
Boğazköy Müzesi : Boğazkale
Çorum’a 84 km. uzaklıktaki Boğazkale ilçesinde yer almaktadır. Çorum Müze Müdürlüğüne bağlı olarak hizmet veren müzede Boğazköy-Hattuşa kazılarında açığa çıkartılan eserler ile çevreden elde edilen eserler sergilenmektedir.
12 Eylül 1966 yılında açılan Müze, Boğazköy (Hattuşaş) kazılarında açığa çıkan ve çevreden müzeye gelen eserlerin depo ve sergilemesinin yapıldığı mahalli bir müze konumdadır.
Hitit Dönemine ait eserlerin ağırlıklı olduğu müzede ; Kalkolitik, Eski Tunç, Hitit, Frig, Roma ve Bizans dönemlerine ait eserler de sergilenmektedir.
Yörüklü (Hüseyindede Tepesi)
İlimiz Sungurlu ilçesi,Yörüklü kasabası Hüseyindede tepesi olarak adlandırılan mevkiide bulunmaktadır.Yapılan çalışmalar sonucunda Eski Hitit dönemine ait iki ayrı kabartmalı vazo parçalarına yine aynı döneme ait olan tek mekanlı bir odada rastlanmıştır.Elde edilen parçaların restorasyon çalışmaları sonucunda birisinin inandık vazosu tipinde olduğu,diğerinin ise daha küçük ve boyun üzerinde tek filiz halinde Hitit dini törenlerini anlatan bir tasvir bantının olduğu tespit edilmiştir.Bu tasvir bantı üzerindeki en önemli sahneyi ise boğa üzerinde takla atan bir akrobat oluşturmaktadır.İnandık vazosu tipinde olan ve üzerinde 4 tasvir bantı olan büyük vazonun ağız kenarında küçük bir tekne ve başları içe bakan dört boğa başı yer almaktadır.Tasvir bantlarında konular yine Hitit dini törenlerini anlatmaktadır.Bu kabartmalı vazoların yanı sıra yapılan çalışmalarda Eski Hitit dönemine ait olan (formlarını daha önceden bilinen) Matara biçimli kap ve yuvarlak ağızlı yüksek boyunlu testiler de elde edilmiştir. 1998 yılındaki çalışmalarda ise teraslama tekniğinde yapıldığı ortaya çıkan Eski Hitit Dönemine ait mimari takip edilmiş olup, ileri ki dönemlerde kazı çalışmalarına devam edilecektir.
Laçin Kapılıkaya Anıtsal Kaya Mezarı
Çorum’un yaklaşık 27 km. kuzeyinde, Kırkdilim mevkiinde oldukça sarp, kayalık ve akarsu tarafından yarılmış derin vadilerin oluşturduğu engebeli arazi üzerinde, kuzeye doğru uzanan bir kaya blokunun burun kısmının kuzey-batı köşesinde yer almaktadır.
Komutan İKEZİOS’a ait hellenistik dönem kaya mezarı olup, M.Ö. II.yüzyıla tarihlenmektedir. Çay seviyesinden 65 m. Yükseklikteki kaya mezarının yamuk biçimli bir podyum zemini vardır.Bu podyumdan 8 basamaklı merdivenle ikinci platformda, oradan da 12 basamaklı merdivenle mezar önündeki podyuma geçilmektedir.
Mezar odasının kapısı üzerinde “İKEZİOS”yazısı okunmaktadır. Mezar odası kareplanlı olup , girişin sağ ve solunda niş şeklinde oyulmuş ölü şekilleri vardır.
İskilip Kaya Mezarı
İskilip merkezinde bulunan Osmanlı dönemine ait 100 m yükseklikteki tabi bir kaya üzerine inşa edilmiş, kalenin güney ve güneydoğu eteğinde Roma dönemine ait kaya mezarları bulunmaktadır. Güneydoğusunda bulunan kaya mezarının iki sütunlu dikdörtgen bir girişi vardır.Yuvarlak sütun gövdeleri yukarı doğru inmektedir. Başlıklarda bulunan bilezikler üzerinde oturmuş birer aslan bulunmaktadır. Sütun başlıkları üzerindeki üçgen alınlık içerisinde ise yatar durumda karşılıklı kanatlı iki aslan figürü bulunmaktadır. Kabartmalardan birinin elinde kılıç, diğerinin elinde kadeh mevcuttur. Mezar odası içerisinde iki adet ölü sekisi bulunmaktadır.
Tarihi Çorum Evleri
Çorum’un eski evleri Türk toplumunun geleneksel yapısı ile bütünleşmiştir.Sözkonusu evlere; Çorum’un Çepni, Karakeçili, Devane gibi eski mahalleleri ile İskilip, Sungurlu ve Kargı’da rastlanılmaktadır.
Osmancık Koyunbaba Köprüsü
Osmancık ilçesindeki köprü , Osmanlı Sultanı ll. Beyazıt zamanında 1489 (H.889) yılında inşasına başlanıp , 1491 (H.895) yılında tamamlanmıştır. 250 m. Uzunluğunda 7.5 m. Genişliğinde olup, 15 gözlüdür. Köprünün kuzey kısmında ve kalenin dibindeki kayalıkta kitabesi mevcuttur.
Köprü, sayıları çok az klasik Türk sanatı eserlerindendir. Kızılırmak üzerinden yaklaşık 500 yılından beri sanat abidesi olarak durmakta ve bugün de hizmet vermektedir.
Çorum’da Alışveriş
Coğrafi olarak tescillenen ilk leblebi olan Çorum leblebisinin geçmişi 300 yıl öncesine uzanır. Çorum adı ile özdeşleşen leblebinin bu denli üne kavuşmasında nohutun leblebiye dönüştüğü 15 günlük terbiye sürecinin de büyük etkisi vardır. Çorum leblebisini şehrin dört bir yanında bulunan leblebici dükkanlarından satın alabilirsiniz. Osmancık ve Kargı’da yetişen pirinç türleri ile Oğuzlar cevizi, bölgede yetişen ve kolaylıkla bulabileceğiniz diğer ürünlerdir. İskilip’teki bölgenin en önemli el sanatına ait ağaç oyma işlerini, bölgenin en önemli el sanatına ait bakır eşyaları, kilim ve sepetleri hediyelik eşya mağazalarında, çarşılarda ve ya civar köylerin pazarlarında bulabilirsiniz.
Çorum Mutfağı
Hititlere başkentlik yapmış Çorum topraklarının köklü tarihi ve zengin kültürü, bölgenin mutfağını da oldukça etkilemiştir. Yöresel yemeklerin bin bir çeşidi arasından öne çıkanları şöyle sıralanabilir: Narlı kuzu budu Zalpa, bakır kazanlarda 16 saatte pişen ünlü İskilip dolması, elle yırtılarak parçalanan asma yapraklarıyla hazırlanan yırtma çorbası, söbelik dolması, kuru mantı, madımak, leblebi tozuyla hazırlanan özgün tatlı teltel, mayalı, yanıç, cızlak, kömbe, oğmaç, hingal, haşhaşlı çörek, borhani, helise, çullama, tirit, keşkek, kara çuval helvası ve hedik.
Yapmadan Ayrılma
- Alaca höyük, Bogazkale Müze ve Ören yerlerini ziyaret etmeden,
- Kargı ve Abdullah Yaylalarını, Osmancık Başpınar ve Karaca Yaylalarını, İskilip Elmabeli ve Bayat Kurtçaçimeni Yaylalarını gezmeden,
- Ortaköy İncesu Kanyonuna gitmeden,
- Bakır El Sanatlarını görmeden,
- Çorum Mantısı, Keşkek ve İskilip Dolması, Gül burma ve Has Baklavasını tatmadan,
- Çorum Leblebisi almadan geri dönmeyin..
