Kilis ilinin merkezi olan ilçedir. Akdeniz ve Güneydoğu bölgeleri arasındaki geçiş kuşağı üzerindeki Kilis Gaziantep’e 55, Suriye
sınırına 10 kilometre mesafede bulunmaktadır. Kilis, Akdeniz Bölgesi’nden Güney Doğu Anadolu Bölgesi’ne geçiş alanındadır ve Suriye ile komşu bir sınır kentidir.
Kilis, M.Ö. 1700 yıllarında Hitit Devleti’nin önemli kentlerinden biriydi. Kentin kuzey batısındaki Yesemek, Hititler’in heykel atölyesinin bulunduğu önemli bir merkezdir ve dünyada bu türden tek örnektir. Şehir M.Ö. 700-550 yılları arasında Asur, Med ve Pers
İmparatorlukları’nın egemenliği altında yaşamıştır. Büyük İskender’in Pers Devleti’ni yıkmasıyla, Roma İmparatorluğu’na bağlanmıştır. Bu İmparatorluğun bölünmesinden sonra da, M.S. 636 yılına kadar Bizans İmparatorluğu’nun bir kenti olmuştur.
Kilis Hz. Ömer döneminde İslam topluluğuna katılmıştır. Kent, 639 yılında Roma (Bizans) için büyük önem taşıyan Ravanda Kalesi ile birlikte, savaşmadan alınmıştır. Bölgede yaşayan Türkler, Oğuz soyundandır ve yerel halka Türkmen denilir. 1071 Malazgirt savaşından sonra bu bölgede Selçuklu İmparatorluğuna bağlı bir Türk Devleti kurulmuş, 1084’ten sonra Kilis ve çevresine Türk Beyleri ve Oymakları yerleştirilmiştir.
Gezilecek Yerler
Her yanı üzüm bağıları ve zeytinliklerle dolu Kilis’te, pamuk ve ipek dokumacılığı ile deri tekstili üretimi çok önemlidir. Kilis’te, başta Gaziantep yolu üzerindeki Ravanda Kalesi olmak üzere görülmeye değer çok sayıda tarihi ve turistik mekân da bulunmaktadır.
Ravanda Kalesi
Kilis’in 24 kilometre kuzeyindeki Polateli ilçesine bağlı Ravanda Köyü’nde bulunan Ravanda Kalesi, Afrin Çayı’nın doğusunda yer alır. Yüksek konik bir tepe üzerinde dağın sivri zirvesi oyularak yapılmış olan kale, geniş bir açıyla bölgeye hâkimdir. İlk olarak Haçlı seferlerinde söz edilen Ravanda Kalesi’nin tarihi, 11. yüzyıla kadar uzanmaktadır.
Kaleye ait yapılar zirvedeki düzlükte bulunmaktadır. Kalenin surları ve birbirinden farklı uzaklıkta köşeli ve yarım yuvarlak biçimindeki burçlarının bir kısmı, hala ayaktadır. Ancak surun büyük bölümü yıkılmış ve toprakla örtülmüştür. Kalenin içinde doğu tarafında, hemen ön bölümde merdivenler ve iki büyük su sarnıcı bulunmaktadır. Sarnıçlardan gizli bir yolla, Afrin Çayı’na inildiği söylenmektedir. Kalenin kuzeyinde ise saray olduğu düşünülen bir yapının kalıntıları bulunmaktadır. Ravanda Kalesi ve çevresinde bugüne kadar herhangi bir arkeolojik kazı yapılmadığı için, kalenin tarihiyle ilgili bilgiler tahminlere ve bu bölgede yaşamış uygarlıklara dayanmaktadır.
Oylum Höyük
Anadolu, Suriye ve Mezopotamya arasında yer alan, oldukça büyük bir höyüktür. Stratejik konumuyla dikkati çeken höyük, hemen her dönemde iskân görmüştür. Bakırtaş (Kalkolitik) Çağı’ndan Helenistik Döneme kadar olan dönemde var olduğu belirtilen Oylum Höyük’te yapılan kazılar sonucunda, hem bölgenin tarihi hem de Ön Asya’nın tarihi aydınlanmaktadır. Oylum Höyük’te gerçekleştirilen kazılarda Anadolu tarihine önemli ölçüde ışık tutan eserler bulunmuştur. Bu eserler Kilis Müzesi’nde sergilenmektedir.
Söğütlüdere
İlkbahar ve yaz aylarında eğlence ve piknik alanı olarak kullanılan Söğütlüdere; kuzey yamaçlarından süzülüp gelen Zoppun deresi ve Akpınar
kaynaklarından fışkıran sularla yeşile bürünür. Söğütlüdere, özellikle hafta sonlarında Kilis mutfağının leziz kebapları ve yemek çeşitleriyle şenlenir.
Neşet Efendi Konağı
Kilis’in merkezinde bulunan Neşet Efendi konağı, yörenin konak özelliklerini en iyi yansıtan örneklerden biridir. 1925’te Neşet Topaloğlu tarafından, “Mimar’us Sultan” lakabı ile anılan Halepli Mimar Hacı Ahmet Usta ve kalfalarına yaptırılmıştır. Bu usta aynı zamanda, Kilis Hükümet Konağı’nın da mimarıdır. Konağın, dışı kadar iç mimarisi de göz doldurmaktadır. Konak, bodrum ve üzerindeki iki kattan oluşmaktadır. Birinci katta 6 oda, salon, banyo, mutfak ve tuvalet bulunur. İkinci katta ise 7 oda, mutfak, tuvalet ve banyo vardır.
Kilis Mutfağı
Kilis mutfağı kendine özgü yemekleriyle zengin bir yapıya sahiptir. Yemekler, “günlük pişen yemekler” ve “özel günlerde yapılan yemekler” olmak üzere ikiye ayrılır. Yemeklerin temelini et ve bulgur oluşturur. Ancak mevsimine uygun olarak sebze yemekleri de yapılmaktadır. Kilis yemekleri, Türk mutfağının yanı sıra, Halep mutfağının özelliklerini de yansıtır.
Yağlı ve baharatlı yemekler ön planda olsa da, zeytinyağlı yemeklerin de Kilis mutfağında önemli bir yeri vardır. Çünkü zeytinyağı, yörede yetiştirilen yüksek kaliteli zeytinlerden elde edilir. Kilis mutfağının özgün örnekleri şunlardır: Kilis Tava, ekşili malhıta, lebeniye, oruk, züngül, burma tatlısı, peynirliirmik tatlısı, şıhılmahşi, sucuk hapısası, Kilis kebabı, teşrübe,haytayla, anasonlu kahke, katmer, gerebiç, tava katmeri.
