Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde 41o–57ı doğu boylamı ve 37o-55ı kuzey enlemi üzerinde yer alan Siirt, doğudan Şırnak ve Van, kuzeyden Batman ve Bitlis, batıdan Batman, güneyden Mardin ve Şırnak İlleri ile çevrilidir.
İl topraklarının büyük bölümü dağlarla kaplıdır. Kuzeyde Muş Güneyi Dağları, doğuda Siirt Doğusu Dağları İl’in doğal sınırlarını oluşturan sıradağlardır. 1990 yılında değişen sınırlardan sonra Siirt İli’nin yüzölçümü 6.186 Km2’ye inmiştir. 2007 yılı nüfus sayımına göre 291.528 kişilik nüfusuyla Türkiye toplam nüfusunun %o4,13’ünü barındırmaktadır.
İl toprakları asıl görünümünü III. Zaman’da kazanmıştır. Şiddetli kıvrılma ve kırılmalara uğrayan il alanı, üst-eosen ve oligosen boyunca deniz dışında kalarak aşınmış ve bir yarıova (peneplen) niteliği kazanmıştır. Üst-miyosende Doğu Anadolu genel olarak yükselirken, il alanı da blok halinde yükselmiş ve Güneydoğu Toroslar oluşmuştur. Bu yükselme hareketleri sırasında il alanının güneybatısını da içine alan güçlü çöküntü alanları ortaya çıkmıştır. Güneydoğu Toroslar’ın esnekliğini yitirmiş ve sertleşmiş kesimlerinde ortaya çıkan çöküntü olukları, akarsularca aşındırılarak batı, güneybatı ve güney yönünde uzanan vadilere dönüştürülmüştür. Bir yandan vadiler oluşurken, bir yandan da özellikle çöküntü alanlarında hızla genişleyen vadi tabanlarında IV. Zaman boyunca çeşitli taşınma maddelerden oluşan düzlükler ortaya çıkmıştır.
Gezilecek Yerler
Ulu Cami
Siirt il merkezinde bulunan Ulu Cami, minare kaidesindeki kitabesine göre Selçuklu Sultanı Mugiziddün Mahmut tarafından 1129 yılında yaptırılmıştır. Siirt Tarihi isimli eserde Irak Selçuklularından olan Mugiziddin Mahmut’un ismi belirtilmektedir. Buna dayanılarak caminin Büyük Selçuklular devrinde yapıldığı da anlaşılmaktadır.
Veysel Karani Türbesi
Veysel Karani Türbesi: Baykan ilçesinin Ziyaret Beldesindedir Yörenin Cas denilen harcıyla yapılıp Kubbe ile örtülmüş olan türbe, 1967 yılında yıktırılarak yerine yeni bir türbe yaptırılmıştır Veysel Karani türbesi ve külliyesi 2001 yılında Valilikçe restore edilerek modern bir görünüme kovuşturulmuştur Her yıl 16-17 Mayıs tarihlerinde Veysel Karani‘yi anma etkinlikleri düzenlenmektedir
Finik Kalesi
Finik kalesi ve çevresi yöre için önemli bir merkezdir. Gerek Osmanlı son döneminde Siirt toprakları içerisinde Eruh’ta kalmakta iken 1990 yılında Şırnak‘a bağlanmış ve ilçe merkezi yapılmıştır.
Şeyhul Hazin Hazretleri
Şeyh-ul Hazin Hazretleri: yer yer Siirt Merkez Ulu Camisinde vaaz ve tavsiyelerde bulunmuş, bir keresinde İhlas Suresinin tefsiri üzerinde 40 gün vaazı nasihat ettiği anlatılmaktadır. 1891 senesinde vefat eden zat kendi köyü olan Dere yamaç (Fer saf) Köyünde meftundur.
Ulaşım: Siirt Merkezine 7 km. uzaklıktaki Tillo (Aydınlar) İlçesine bağlı Fersaf Köyündedir.
İbrahim Hakkı Hazretleri
İsmail Fakirullah Hazretleri: Hicri 1067 yılında dünyaya gelmiştir. Genç yaşta babasını kaybetmiş, kendisi Müderrislik ve İmamlık yapmıştır. 40 Yaşında kemale ermiştir. İsmail Fakirullah Hazretleri bir yandan insanlara irşat ta bulunurken diğer yandan da beşeri ilimlerde de çok önemli bilim adamları yetiştirmiştir. Bunlardan biri de Erzurumlu İbrahim Hakkı Hazretleridir. Hadis ve Fıkıhta, tasavvuf ve edebiyatta, psikoloji ve sosyolojide, tıp ve astronomide ve pek çok bilim dalında büyük bir kudret ve yetenek göstermiştir.
Ulaşım: Siirt Merkezinden 7 km. uzaklıktaki Tillo (Aydınlar) İlçesinde bulunmaktadır.
Şeyh Muhammed Kazım Türbesi
Şeyh Muhammed Kazım Türbesi: Yaşamının sonlarına doğru, İran devriminin arka planındaki Şii etkileri sorgulayan “Şia’ya Hayır” risalesinde, Ehl-i Sünnet ve Şiilik arasındaki önemli farklılıklara dikkat çekerek bölge insanının dini düşüncesini muhafaza etmesinde önemli katkılar oluşturabildi. Talebeleri, onun kız çocuklarının eğitilmesi konusuna önem verdiğini aktarıyorlar. Şeyh Muhammed Kazım 1996 yılından hakkın rahmetine kavuştu.
Ulaşım: Türbesi Siirt Merkez Aydınlar Yolu Çal Mahallesinin yüksek bir tepesinde bulunmaktadır.
Sağlarca (Billoris) Kaplıcası
Sağlarca kaplıcası Siirt’te 17 km. uzaklıkta, Siirt-Eruh yolu üzerinde, Botan Çayı kıyısındaki bir mağarada bulunan bu kaplıcadan mağaranın genişletilmesi ve düzenlenmesi ile yararlanılmaya başlanmıştır. İyi geldiği hastalıklar: Kaplıca suyu, romatizma, deri, solunum yolları, kadın, sinir ve kas yorgunluğu, sinirsel hastalıklar, eklem ve kireçlenme, ameliyat sonrası rahatsızlıklar gibi hastalıklara olumlu etki yapmaktadır.
Siirt Manzarası
Siirt‘in en güzel manzaralarından biriside bu yerdir. Eğer yolunuz düşerse muhakkak uğrayın. Kendinize fotoğraf arşivi oluşturabilirsiniz. Ama siz yinede bu denli tehlikeli yerlere tırmanırken dikkatli olmayı unutmayın.
Siirt Mağaraları
Siirt Mağaraları kalkerli oluşumlar önemli yer tuttuğundan pek çok sayıda mağara oluşmuştur. Bunların bir bölümünde, insanlarca konut olarak kullanıldığını gösterir izlere rastlanmaktadır. Suya karşı direnci az olan kalkerlerin erimesi ile ortaya çıkan bu doğal mağaralar genellikle vadi boylarında yoğunlaşmıştır. Bunların en ünlüleri Botan Mağaralarıdır.
Saat Kulesi
Hükümet Caddesi üzerinde yer almaktadır. 1975 yılında tamamlanmıştır. Kesme taştan yapılmış olan kule kare planlıdır. Silmelerle birbirinden ayrılmış dört bölümden oluşan yüzeyin üzerinde saat yer almakta, kulenin tepesi de yukarıda daralan bir kubbeyle örtülmektedir.
Siirt Mutfağı
Siirt’in oldukça zengin bir mutfağı olduğunu söylmek yanlış olmaz. Yemekler arasında Büryan ve Perde Pilavı öne çıkıyor..
Perive adıyla da anılan ve kızgın kuyularda pişirilen “Büryan” genelde yazın yenilen bir et yemeği. Kemiklerinden ayrılan et parçaları daha evvel kızdırılmış yeraltı kuyularına çengellerle sarkıtılıyor ve kuyu ağzı kapatılıyor. Kuyu tabanına büyükçe bir kazan yerleştiriliyor. Etin fazla yağı bu kazanda birikiyor. İki saat bekledikten sonra kuyudan alınan pişmiş etler, askılarda satışa sunuluyor. Servis esnasında kızgın vaziyette hazır bekletilen etler, tekrar konularak sıcak servis yapılıyor. Neredeyse bütün şehirde öğle saatlerini biraz geçe tükenmiş oluyor.
Fes şeklinde bakır tencerelerde pişirilen “Perde Pilavı” Siirt’in en meşhur misafir yemeği. Yumurta, süt ve yağ ile yoğurularak hazırlanan hamur, özel tencereye yufka şeklinde sıvanıyor. Bu hamur üzerine badem içi ile şekiller veriliyor.
Üretimi yerli kara kovan peteklerde yapılan Pervari Balı, Türkiye çapında haklı bir üne sahip. Pervari Balı’nın sayısız hastalığa iyi geldiği söyleniyor.
Alışveriş
Siirt fıstığı kuruyemiş pazarında aranılan ürünlerin başında geliyor. Siirt fıstığı; iriliği, çatlama oranı ve protein miktarının fazla olmasına karşın yağ oranı düşüklüğü ve lezzeti ile dikkatleri çekiyor.
Tiftiğin tamamen el emeği ile dokunmasına dayanan battaniye üretimi adeta yöreye özgü bir sanat kimliği taşıyor. Aynı dokuma tekniği ile tiftikten atkı, manto, kaban, yelek vb. elde eidliyor.
Bir diğer kültürel alım satım malı ise, evlerde ve atölyelerde üretilen kök boya Jirkan kilimleri. Anadolu’da işlemeciliğin yaygınlaştığı ilk merkezlerden biri olan Siirt’te, ayrıca çok değişik bakır ürünleri alabilirsiniz.
